Beleid betreffende de weerstandscapaciteit en de risico’s
In de raadsvergadering van 26 november 2012 heeft de raad de ‘Nota risicomanagement en
weerstandsvermogen’ vastgesteld. De beleidsconclusies hieruit zijn als volgt:

• De gemeenteraad wordt via de planning- en control documenten geïnformeerd over de 10 belangrijkste risico’s, de beschikbare weerstandscapaciteit en de ratio van het weerstandsvermogen. Tussentijds zal de raad worden geïnformeerd, indien nodig via raadsvoorstellen, bij projecten (> € 200.000,-) waar relevante risico’s worden gelopen;
• De ‘Nota risicomanagement en weerstandsvermogen’ wordt als basis gehanteerd voor de opstelling van de verplicht voorgeschreven paragraaf weerstandsvermogen en risicobeheersing in de meerjarenprogrammabegroting en de jaarrekening;
• Voor de berekening van de beschikbare weerstandscapaciteit worden de reserve grondexploitatie, de onbenutte belastingcapaciteit en de stille reserves buiten beschouwing gelaten;
• Uitgegaan wordt van een gewenste minimale score voor de ratio weerstandsvermogen van ‘voldoende’ (ratio > 1);
• Als de ratio weerstandsvermogen door de toename van risico’s onder de 1 uitkomt zal ofwel de beschikbare weerstandscapaciteit worden aangevuld ofwel extra inspanningen worden gedaan om de benodigde weerstandscapaciteit terug te brengen. In deze situatie zal het college voorstellen doen aan de gemeenteraad die ervoor moeten zorgen dat het weerstandsvermogen weer op het gewenste niveau komt.

Inventarisatie van de risico’s
In veel gevallen kunnen we de exacte waarde van een risico niet bepalen. Om de risico's toch te kwantificeren, werken we met klassengemiddelden. Deze klassengemiddelden leiden tot de financiële gevolgen in de onderstaande tabel. De risicowaarde bepalen we vervolgens aan de hand van de volgende berekening:

Risicoscore in € = percentage Kans x Gevolg in €

Het totaal aan risicowaarden vormt de benodigde weerstandscapaciteit. Omdat niet alle risico’s zich tegelijk manifesteren, wordt hierbij gerekend met een zekerheidspercentage van 90%.

Wijzigingen
Ten opzichte van de begroting 2018 is de totale risicowaarde toegenomen met € 1,34 miljoen.
De belangrijkste wijzigingen zijn:

• Wmo/Jeugd (nieuw)
• REnescience (nieuw)
• Algemene verordening gegevensbescherming (AVG) (nieuw)
• Attero - compensatieovereenkomst (vervallen)
  Attero heeft de vernietigingsprocedure verloren en is niet in cassatie gegaan.
  

Inventarisatie van de beschikbare weerstandscapaciteit
De beschikbare weerstandscapaciteit is de verzamelterm van al die bronnen waaruit niet voorziene financiële tegenvallers bekostigd kunnen worden.

Weerstandsvermogen
Er wordt uitgegaan van een gewenste minimale score voor de ratio weerstandsvermogen van ‘voldoende’ (ratio ≥ 1). Deze verhouding wordt bepaald door de volgende ratio:

De ratio weerstandsvermogen wordt als volgt vastgesteld:

De gemeenteraad heeft op 26 november 2012 via de “Nota risicomanagement en weerstandsvermogen” besloten om voor de berekening van de beschikbare weerstandscapaciteit de onbenutte belastingcapaciteit buiten beschouwing te laten. Indien bij de berekening toch rekening wordt gehouden met het effect van de onbenutte belastingcapaciteit, dan neemt de ratio toe met 1,74 tot 6,35.
De onbenutte belastingcapaciteit voor 2017 bedraagt: € 5.397.013,-.

Wij concluderen dat het weerstandsvermogen van de gemeente met een weerstandsratio van 4,61 ruimschoots toereikend is om de risico’s op te vangen.

Echter de beschikbare weerstandscapaciteit bestaat voor een groot gedeelte uit de inkomensreserve en deze kan niet zonder consequenties worden aangewend. Als alleen naar de primaire buffers (algemene reserve + post onvoorzien) wordt gekeken, bedraagt de weerstandsratio 2,23 (€ 6.930.724 / € 3.105.842).
Ook hiermee is de ratio weerstandsvermogen goed.

Financiële kengetallen
Kengetallen geven inzicht in bepaalde onderdelen van de begroting of de balans en kunnen bijdragen aan het beoordelen van de financiële positie van de gemeente. De combinatie van de kengetallen geven een indicatie over de financiële positie van de gemeente. Daarnaast bieden kengetallen de mogelijkheid om gemeenten onderling te vergelijken.

De volgende financiële kengetallen moeten in de paragraaf weerstandsvermogen opgenomen worden:

• netto schuldquote;
• netto schuldquote gecorrigeerd voor alle verstrekte leningen;
• solvabiliteitsratio;
• grondexploitatie;
• structurele exploitatieruimte;
• belastingcapaciteit.

Uitgangspunten
Voor de kolommen realisatie is uitgegaan van de balans zoals opgenomen in de betreffende jaarrekening. De kengetallen voor de begroting 2017 t/m 2021 zijn afkomstig uit de meerjarenbegroting 2018-2021.

Hieronder volgt per kengetal een korte toelichting (in de grafieken is de realisatie van 2017 opgenomen).

Netto schuldquote

De netto schuldquote weerspiegelt het niveau van de schuldenlast van de gemeente ten opzichte van de eigen middelen en geeft een indicatie van de druk van de rentelasten en de aflossingen op de exploitatie. Om inzicht te verkrijgen in hoeverre er sprake is van doorlenen wordt de netto schuldquote zowel in- als exclusief doorgeleende gelden weergegeven (netto schuldquote gecorrigeerd voor alle verstrekte leningen).

De daling die in de voorgaande jaren is ingezet is ook in 2017 tot uiting gekomen. Dit is een positieve trend en deze wordt mede bepaald door het aflossen van geldleningen.

Solvabiliteitsratio

Dit kengetal geeft inzicht in de mate waarin de gemeente in staat is aan haar financiële verplichtingen te voldoen. Hoe hoger de solvabiliteitsratio, hoe groter de weerbaarheid van de gemeente. De mate van weerbaarheid geeft in combinatie met de andere kengetallen een indicatie over de financiële positie van een gemeente.

Door een stijging van het eigen vermogen en een daling van het balanstotaal is er een stijging van het solvabiliteitsratio zichtbaar in bovenstaande grafiek. Het eigen vermogen is in 2017 gestegen door het gerealiseerde resultaat voor 2017. Dit is een positieve ontwikkeling voor de financiële weerbaarheid van de gemeente Geldrop-Mierlo.

Grondexploitatie

De afgelopen jaren is gebleken dat grondexploitatie een forse impact kan hebben op de financiële positie van een gemeente. Indien gemeenten leningen hebben afgesloten om grond te kopen voor een (toekomstige) woningbouwproject hebben zij een schuld. Bij de beoordeling van een dergelijke schuld is het van belang om te weten of deze schuld kan worden afgelost wanneer het project wordt uitgevoerd. Van de opbrengst van de verkochte gronden kan immers de schuld worden afgelost. Het kengetal grondexploitatie geeft aan hoe groot de grondpositie (de waarde van de grond) is ten opzichte van de totale (geraamde) baten.

Zoals blijkt uit bovenstaande grafiek laat de grondexploitatie een forse daling zien. Dit wordt voornamelijk veroorzaakt doordat de bouwgrond in exploitatie afneemt. Dit is een positieve trend, omdat hiermee de grondexploitatierisico’s aanzienlijk dalen.

Structurele exploitatieruimte

Voor de beoordeling van de financiële positie is het ook van belang te kijken naar de structurele baten en structurele lasten. Dit kengetal geeft aan hoe groot de structurele exploitatieruimte is, doordat wordt gekeken naar de structurele baten en structurele lasten en deze worden vergeleken met de totale baten. Een positief percentage betekent dat de structurele baten toereikend zijn om de structurele lasten (waaronder de rente en aflossing van een lening) te dekken.

In 2017 daalt de structurele exploitatieruimte naar -9%. Dit wordt veroorzaakt door winstnemingen in het grondbedrijf. Als het grondbedrijf buiten beschouwing wordt gelaten is de structurele exploitatieruimte 1%.

Belastingcapaciteit

De belastingcapaciteit geeft inzicht in de mate waarin bij het voordoen van een financiële tegenvaller in het volgende begrotingsjaar deze kan worden opgevangen of dat er ruimte is voor nieuw beleid. Om deze ruimte weer te kunnen geven is een ijkpunt nodig. In dit geval landelijk gemiddelde tarieven.

Voor de gemeenten wordt de belastingcapaciteit gerelateerd aan de hoogte van de gemiddelde woonlasten (OZB, rioolheffing en reinigingsheffing). Naast de OZB wordt tevens gekeken naar de riool- en afvalstoffenheffing omdat de heffing niet kostendekkend hoeft te zijn, maar ook lager mag worden vastgesteld. Voor de provincies wordt de belastingcapaciteit gerelateerd aan de hoogte van het gemiddelde landelijke gehanteerde tarief voor de opcenten.

De belastingcapaciteit is gestegen naar 71%. Ondanks de stijging is de belastingcapaciteit fors lager dan het landelijk gemiddelde dat op 100% is gesteld.

Conclusie
Er is sprake van een forse geprognosticeerde verlaging van de grondpositie in de meerjarenbegroting 2018/2021. Deze verlaging van de grondpositie en de bijbehorende verkoopopbrengsten zorgen ervoor dat de Netto Schuldquote (incl. gecorrigeerd voor alle verstrekte leningen) op basis van de realisatie verbetert. Daarnaast draagt de verkoop van grond bij aan het verbeteren van de solvabiliteit en aan het verminderen van de grondexploitatierisico’s. Dit is tot uiting gekomen in het solvabiliteitsratio voor de realisatie 2017. De verkoop van de gronden heeft er ook aan bijgedragen dat de structurele exploitatieruimte is gedaald.